Praga i polskie akcenty, o których nie miałeś pojęcia!

Autor:Anna Kuleszewicz-Toborek

Czeska Praga to bez wątpienia jedna z najpiękniejszych europejskich stolic, chętnie odwiedzana przez Polaków (i również chętnie zamieszkiwana). Mogłoby się wydawać, że w czeskiej stolicy brakuje polskich akcentów – jest to jednak mylne wrażenie! Polskie akcenty w Pradze są – choć czasem subtelne, nieoczywiste i niewidoczne na pierwszy rzut oka. Warto je znać – zwłaszcza, jeśli planujesz wycieczkę do naszych południowych sąsiadów!

Polskie ślady w czeskiej stolicy

Praga, znana ze swojej niezwykłej architektury, mostu Karola i klimatycznych piwiarni, skrywa w sobie także polskie ślady, które nie zawsze są powszechnie znane. W czeskiej stolicy nie brakuje jednak miejsc związanych ze znanymi polskimi postaciami, wydarzeniami, kulturą i historią.

Prawdziwym mistrzem poszukiwania polskich akcentów w Pradze jest Maciej Świerczyński, który w czeskiej stolicy wypatruje zarówno historycznych śladów polskości, jak i polskich produktów w sklepach¹. Jak sam podkreśla, ze względu na historyczne uwarunkowania, Praga nigdy nie była atrakcyjna dla polskiej emigracji. Jego własne poszukiwania pozwoliły mu jednak odkryć, że Polacy byli w tym pięknym mieście zawsze obecni.

Pobyt Mickiewicza w Pradze

Adam Mickiewicz był nie tylko wielkim poetą, ale i podróżnikiem. Polski wieszcz narodowy w czeskiej Pradze spędził tydzień latem 1828 r². Podczas swojego pobytu Mickiewicz spotykał się z czeskimi literatami i działaczami odrodzenia narodowego (jednym z miejsc spotkań był średniowieczny kościół św. Idziego). Poeta bywał gościem Václava Hanky, słynnego filologa i twórcy mistyfikacji rękopisów rzekomo pochodzących ze średniowiecza. Choć „czeski wątek” Mickiewicza jest dość słabo znany, to w rzeczywistości pobyt na czeskiej ziemi wywarł ogromny wpływ na poetę i jego późniejszą twórczość³. Mickiewicz wpisał się też na stałe w mapę czeskiej stolicy – podarowano mu bowiem tam ulicę, leżącą niedaleko słynnego zamku na Hradczanach⁴.

*Widok na Most Karola i Hradczany. Źródło: pixabay.*

Ślady Fryderyka Chopina

Fryderyk Chopin dwukrotnie zatrzymał się w Pradze. Pierwszy raz 21 sierpnia 1829 roku, wracając z Wiednia do Warszawy. Początkowo zatrzymał się w hotelu „Pod Złotym Aniołem”, ale ostatecznie przeniósł się do nowocześniejszego „Pod Czarnym Koniem”. Pobyt ten udokumentowano w gazecie „Prager Zeitung”. Chopin wraz z przyjaciółmi spotkał się z czeskim polonofilem Václavem Hanką, dla którego skomponował „Praski mazurek G-dur”.

Drugi raz odwiedził Pragę 20 listopada 1830 roku w drodze do Wiednia. Zatrzymał się w tym samym hotelu, jednak ze względu na zły stan zdrowia ograniczył aktywność, a po 34 godzinach kontynuował podróż. Informacja o jego pobycie również pojawiła się w „Prager Zeitung”⁵.

Polskie akcenty w Katedrze św. Wita

W majestatycznej Katedrze św. Wita na Hradczanach znajduje się mało znana kaplica św. Wojciecha, która ma silny związek z Polską. Św. Wojciech, biskup praski, który został męczennikiem i patronem Polski, jest jedną z kluczowych postaci łączących historię Czech i naszego kraju. Jego relikwie przechowywane są zarówno w Pradze, jak i w Gnieźnie⁶. Kaplica św. Wojciecha to ważne miejsce kultu, w którym można odnaleźć polskie akcenty w postaci inskrypcji i odniesień do historii Polski.

Maciej Świerczyński dostrzegł w Katedrze św. Wita ciekawy polski akcent: na Oratorium Królewskim z 1490 r. umieszczono herby ziem, którymi rządził Władysław II Jagiellończyk – znajdziemy tu herby Czech, Węgier, Bośni oraz Dalmacji. I choć Władysław II Jagiellończyk nigdy nie zasiadał na polskim tronie, to obok wspomnianych herbów znalazł się także polski orzeł. Został on jednak umieszczony w celu zamanifestowania przynależności władcy do dynastii Jagiellonów⁷.

*Widok na Oratorium Królewskie w Katedrze św. Wita w Pradze. Zdjęcie: M. Świerczyński. Źródło: https://www.facebook.com/photo/?fbid=582318462422141&set=pcb.582318549088799*

Polskie mogiły na Cmentarzu Olszańskim

Nieco dalej od turystycznego centrum Pragi, na Cmentarzu Olszańskim (Olšanské hřbitovy), znajduje się wiele grobów związanych z Polakami. Spoczywa tam ośmiu polskich pilotów 301 Dywizjonu RAF, zestrzelonych w 1944 r., których ciała ekshumowano i pochowano na brytyjskim cmentarzu wojskowym. Znajdują się tam także groby dwóch Polek: Wandy z Łopuszyńskich, matki poety Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego oraz Marii Teresy Poniatowskiej, matki księcia Józefa Poniatowskiego⁸.

Dzięki programowi adopcji grobów na Cmentarzu Olszańskim udało się ocalić m.in. miejsce pochówku powstańca z 1863 roku, teatrologa i aktora Jerzego Bittnera oraz Józefa Filipowicza, założyciela polskiego ogniska w Pradze⁹. Osoby zainteresowane tematem ponownie mogą skorzystać z działalności Macieja Świerczyńskiego – na swoim Facebookowym profilu „Polska Praga” udostępnił on bowiem dokładną mapę polskich nagrobków na czeskim cmentarzu¹⁰.

Polska kultura w Pradze – Instytut Polski i polskie księgarnie

Dla miłośników polskiej kultury doskonałym miejscem do odwiedzenia jest Instytut Polski w Pradze. To centrum kulturalne organizuje liczne wydarzenia, wystawy, spotkania autorskie i projekcje filmowe promujące polską sztukę, historię i literaturę w Czechach. Dość istotnym polskim punktem na mapie Pragi jest Katedra Języka Polskiego i Literatury na Uniwersytecie Karola w Pradze, założona w 1923 r.¹¹ Dodatkowo w niektórych księgarniach w Pradze można znaleźć polskie książki – szczególnie w antykwariatach i sklepach specjalizujących się w literaturze środkowoeuropejskiej.