W 2023 roku obchodziliśmy 160. rocznicę powstania styczniowego, był to dla nas także rok kolejnych prac poszukiwawczych, celem których jest odnalezienie nowych grobów powstańców oraz oznaczenie ich dokładnej lokalizacji i opisu na mapie grobów powstańców. W taki sposób za dwa lata projektu powstała duża Baza Grobów Powstańców Styczniowych nad którą pracuje bardzo dużo różnych środowisk, w tym także i my tu we Lwowie, co nas niezmiernie cieszy.
Nie zważając na trwającą wojnę w Ukrainie przez 2 lata odkryliśmy ponad 200 grobów powstańców. Kilka nawet udało nam się odnowić, a jeden dzięki współpracy z miejscowym historykiem powstał w miejscu, gdzie był zniszczony. Szukając informacji w różnych źródłach i znajdując chociaż jakąś wiedzę o miejscu pochówku, albo miejscu bitwy, czy potyczki wyruszaliśmy do tej miejscowości, aby odnaleźć możliwy grób powstańca. Czasami najwięcej czasu zajmowało nam samo znalezienie grobu, jeśli w miejscowości, gdzie szukaliśmy nie było kościoła, to grób mógł być w bardzo opłakanym stanie albo co jeszcze gorsze mógł się nie zachować do czasów obecnych.
Jest to dla nas żywa lekcja historii, podczas której można się dowiedzieć bardzo dużo ciekawostek oraz faktów nie tylko z życia powstańców, ale również o samym powstaniu, które miało miejsce na naszych terenach. Szukając dane o powstańcach mogliśmy się dowiedzieć o ich losach, o rodzinie, w jakich walkach brali udział oraz o wydarzeniach związanych z tym miejscem.
Staraliśmy się zrobić, jak najwięcej, nie był nam straszny ani deszcz, ani śnieg, ani też alarm przeciwlotniczy, który często rozpoczynał się jak przyjeżdżaliśmy na cmentarz, czy do jakiejś miejscowości. Byliśmy zawsze pełni nadziei, że znajdziemy nowe groby, a potem dowiemy się o nowych losach, o których tak mało jeszcze wiemy.
„Z podręczników i lekcji historii wiemy, że to był największy zryw polskiego narodu, ale nawet nie wyobrażałam, że zmogę bezpośrednio pracować nad Bazą Grobów Powstańców Styczniowych, nie myślałam, że poza górką powstańców na Łyczakowskim cmentarzu jeszcze jest pochowano tak dużo powstańców. Byli to całkowicie różni ludzie prości mieszkańcy, przedsiębiorcy, artyści, malarze, lekarze, nauczyciele różne warstwy społeczeństwa i ich wszystkich jednoczyło tylko jedno wywalczenie niepodległości w walce z zaborcą.”- opowiada wolontariusz projektu Walentyna Kriwoszeina.
„Praca nad Bazą Grobów Powstańców Styczniowych pozwala poszerzać i zyskiwać nową wiedzę o wspaniałych ludziach, bohaterach tego zrywu narodowego. Zdecydowana ich większość posiada bogatą biografię. Opracowanie tych danych, szukanie informacji dostarcza ogrom wiedzy, wskazuje na nowe źródła, publikacje. Niektórzy z tych osób są odnajdywane po raz pierwszy, ich groby są porzucone, zaniedbane. Poszukiwanie Powstańców Styczniowych odnawia i przywraca pamięć o tych zapomnianych, nadaje im personalnego kształtu, na nowo zapisuje ich imiona w historii.”– zaznacza wolontariusz projektu Michał Kuc.
Zlokalizowane groby powstańców styczniowych zostały także oznakowany tabliczką, na której jest umieszczony qr code do Bazy Powstańców.
Serdecznie dziękujemy wszystkim, kto nam pomagał w wyjazdach i poszukiwaniu grobów, wasza praca, pomóc i poświęcony czas jest wielkim wkładem przy tworzeniu bazy. Rok 2023 jest już za nami, ale nasze prace poszukiwawcze nadal trwają, a może już mamy uzależnienie
Aktywności są związane z realizacją projektu “Działania w 160 rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego. Rozbudowa bazy grobów i opieka nad nagrobkami powstańczymi“, finansowany z rezerwy ogólnej KPRM, w trybie art. 11b ustawy, w ramach zadania publicznego, na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.