Maria Skłodowska-Curie nie była jedyną Polką, która mimo trudności dążyła do zdobycia wiedzy, wykształcenia i osiągnięcia zawodowych sukcesów. Innym przykładem może być Jadwiga Michalska, która zdobyła w Szwajcarii dyplom lekarski i która – jako jedna z pierwszych europejskich kobiet – podjęła pracę w Kostaryce – kraju swojego męża. Ale wpływ Jadwigi Michalskiej na historię Kostaryki nie ograniczał się wyłącznie do dziedziny medycyny!
Pionierka z Radomska – początki niezwykłej drogi
Jadwiga Michalska przyszła na świat w 1874 roku w Radomsku, w rodzinie aptekarskiej, której los odmieniła niespodziewana wygrana na loterii. Dzięki niej możliwe stało się sfinansowanie edukacji licznego rodzeństwa. Ambitna i zdolna Jadwiga opuściła rodzinne strony, by kontynuować naukę – najpierw w Krakowie, a następnie w Szwajcarii, gdzie rozpoczęła studia medyczne. W tamtych czasach kobieta na uniwersytecie medycznym była rzadkością, a ona nie tylko się wyróżniała, lecz także przecierała szlaki dla innych.
W Genewie poznała Teodora Picado Marina, młodego Kostarykanina studiującego medycynę dzięki wsparciu ze swojego rodzinnego miasta. Po zakończeniu studiów para zdecydowała się na wspólny wyjazd do Ameryki Środkowej, do ojczyzny Teodora.
Z Europy do tropików – misja, która stała się życiem Michalskiej
W 1900 roku w Kostaryce urodził się ich pierwszy syn – Teodoro Picado Michalski. Rok później Jadwiga ponownie udała się do Europy, by dokończyć studia i zdobyć tytuł doktora medycyny, który obroniła na genewskim wydziale chirurgii. Po powrocie na Kostarykę uzyskała nostryfikację dyplomu i jako pierwsza kobieta w historii kraju rozpoczęła praktykę lekarską.
Znana powszechnie jako Doctora Jadwisia de Picado, z oddaniem poświęcała się leczeniu, szczególnie wśród najbiedniejszych. Pracowała w odległych wioskach, w których pomoc medyczna była zupełnie niedostępna. Nie oczekiwała wynagrodzenia – wystarczała jej świadomość, że może ulżyć cierpieniu. Angażowała się także w inicjatywy społeczne, takie jak fundacja La Gota de Leche, promująca karmienie piersią i opiekę nad niemowlętami. Wspólnie z mężem stworzyła podstawy opieki zdrowotnej dla dzieci w kraju, który wówczas dopiero wychodził z zacofania.
Oprócz praktyki lekarskiej, Jadwiga angażowała się w działalność edukacyjną. Organizowała wykłady i warsztaty dla kobiet, podczas których uczyła podstaw higieny, opieki nad noworodkami oraz znaczenia regularnych badań kontrolnych. Jej działania miały na celu nie tylko leczenie, ale przede wszystkim zapobieganie chorobom poprzez edukację i świadomość zdrowotną.
Jadwiga była również mentorką dla młodych kobiet zainteresowanych karierą w medycynie. Dzięki jej wsparciu i zachęcie, wiele z nich zdecydowało się na podjęcie studiów medycznych, co stopniowo zmieniało postrzeganie roli kobiet w zawodach medycznych w Kostaryce.
Z Kostaryki do Polski i z powrotem – więzi, które nie zanikły
Choć jej życie związane było z Kostaryką, Jadwiga nie zapomniała o Polsce. Utrzymywała ścisłe kontakty z rodziną, a w latach 1910–1911 odwiedziła ojczyznę z dwoma synami – Teodorem i Rene. Podróżowali po Polsce i Europie, odwiedzając m.in. Warszawę, Łódź, Płock, Paryż i Wiedeń. Mimo oddalenia geograficznego, dbała, by jej dzieci znały język polski i miały świadomość swoich korzeni.
Rodzinne więzi miały także charakter oficjalny – jej brat Józef Michalski pełnił funkcję honorowego konsula Kostaryki w Polsce. Gdy zmarł w 1929 roku, Teodoro Picado Michalski, już jako wysoki rangą dyplomata, przybył do Polski, by wziąć udział w uroczystościach pogrzebowych.
Prezydent z polską duszą – dziedzictwo Jadwigi Michalskiej
Teodoro Picado Michalski, starszy syn Jadwigi, rozpoczął karierę polityczną, która w 1944 roku doprowadziła go do prezydentury. Wybrany przy silnym poparciu wyborców, reprezentował liberalną partię Bloque de la Victoria. Choć jego kadencja przebiegała w burzliwych czasach, zdołał wdrożyć istotne reformy, m.in. w systemie edukacji. W jego rządzie ważną funkcję pełnił także jego młodszy brat Rene.
Niestety, polityczne napięcia i powojenna radykalizacja doprowadziły do konfliktu zbrojnego. W wyniku wojny domowej w 1948 roku Picado utracił władzę i został zmuszony do opuszczenia kraju. Osiedlił się w Nikaragui, gdzie bez prawa do emerytury zarabiał na życie, pisząc historyczne felietony do lokalnej prasy.
Ostatni rozdział i niezatarty ślad
Choć już nigdy nie powrócił do ojczyzny, jego pamięć pozostała żywa. W 1960 roku, po jego śmierci, Kostaryka ogłosiła żałobę narodową. Był to wyraz uznania nie tylko dla jego działalności politycznej, lecz także dla dziedzictwa, które przekazała mu matka – kobieta niezwykła, której losy splotły się z dwoma kontynentami.
Jadwiga Picado Michalska zmarła 25 lat wcześniej, w lutym 1935 roku. Do ostatnich chwil niosła pomoc pacjentom – zmarła w trakcie pracy, przyjmując chorych. Jej życie było świadectwem odwagi, poświęcenia i głębokiego humanizmu. Zasłużyła nie tylko na pamięć, ale i na miejsce w panteonie kobiet, które zmieniały świat – cicho, skromnie, lecz nieodwracalnie.
Jadwiga Michalska to postać, której życie i praca miały trwały wpływ na Kostarykę. Jako pierwsza kobieta-lekarz w kraju, przełamała bariery społeczne i kulturowe, wprowadzając nowoczesne metody leczenia i edukacji zdrowotnej. Jej zaangażowanie w poprawę opieki nad kobietami i dziećmi oraz wsparcie dla młodych kobiet aspirujących do kariery medycznej uczyniły ją pionierką i inspiracją dla kolejnych pokoleń.
Bibliografia:
- Jadwiga Michalska-Picado (1874-1928) Kostaryka, Portal Polska Światu, źródło: https://polskaswiatu.pl/jadwiga-michalska-picado-kostaryka/ (dostęp: 11.04.2025).
- Jadwiga Picado-Michalska, Wikipedia, wolna encyklopedia, źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Jadwiga_Picado-Michalska (dostęp: 12.04.2025).
- Michalski J. D., Polski prezydent Kostaryki: Teodoro Picado Michalski, źródło: https://histmag.org/Polski-prezydent-Kostaryki-Teodoro-Picado-Michalski-21302 (dostęp: 10.04.2025).
