Jadwiga Jędrzejowska – legenda polskiego tenisa

Kobiecy tenis w Polsce dziś kwitnie – mamy wiele znakomitych zawodniczek, które odnoszą sukcesy na światowej arenie. Ale czy pamiętamy o tej, która jako pierwsza rozbłysła międzynarodową gwiazdą? Jadwiga Jędrzejowska była pionierką polskiego tenisa, pierwszą Polką, która wygrała turniej Wielkiego Szlema. Zapraszamy do poznania jej fascynującej historii.

Od zawsze na korcie

Jadwiga Jędrzejowska przyszła na świat w Krakowie 15 października 1912 roku. Tenis towarzyszył jej od zawsze bowiem rodzinny dom Jędrzejowskich leżał tuż przy kortach krakowskiego Akademickiego Związku Sportowego. Rodzice przyszłej zwyciężczyni Roland-Garros ledwo wiązali koniec z koniec. Ojciec Jadwigi był robotnikiem w krakowskich zakładach oczyszczania miasta. Nasza dzisiejsza bohaterka w celu podreperowania rodzinnego budżetu zaczęła podawać piłki graczom na pobliskich kortach. Wtedy też właśnie młodziutka Jadwiga po raz pierwszy wzięła do rąk rakietę. Od razu okazało się, że dziewczynka odbija piłki ze znaczną siłą. Dwa lata później tata przyszłej mistrzyni wystrugał dla niej jej pierwszą rakietę. Jadwiga nosiła ją ze sobą wszędzie a nawet z nią spała.

Wtedy też Jadwiga rozpoczęła swoją przygodę z grą w tenis. Jej pierwszymi przeciwnikami byli rówieśnicy. Młodzi chłopcy nie grali jednak z Jędrzejowską zbyt często, gdyż ta była dla nich zdecydowanie zbyt trudną przeciwniczką. Widząc talent dziewczynki w końcu zaproponowano jej dołączenie do klubu sportowego. I tak w wieku 13 lat pomimo młodego wieku Jadwigę na specjalnych zasadach przyjęto do krakowskiego AZS-u. Początki dziewczynki były trudne, bowiem wysoko urodzone koleżanki bojkotowały grę z córką robotnika. Paradoksalnie wykluczenie to pomogło Jadwidze, bowiem ta grając głównie przeciw mężczyznom wypracowała swoje popisowe uderzenie – silny forhend.

Droga na szczyt

Jadwiga szybko okazała się nie tylko jedną z najlepszych zawodniczek krakowskiego AZS-u, ale i jedną z czołowych zawodniczek w kraju. Już jako szesnastolatka doszła do finału mistrzostw Polski. Mecz odbył się w Katowicach a młoda Krakowianka musiała uznać wyższość innej znakomitej tenisistki międzywojnia Wandy Dubieńskiej. Pomimo tej porażki jeszcze w 1928 roku Jędrzejewska została mistrzynią Polski. Stało się tak dzięki wygranej w deblu. Partnerką Krakowianki była Stanisława Groblewska. Za ten wyczyn obydwie panie otrzymały złoty zegarek. Co ciekawe do tego sukcesu Jędrzejewskiej mogło w ogólnie nie dojść. Młodej córki robotnika nie było bowiem stać na strój składający się ze spódnicy i długich pończoch, a przez to nie chciano dopuścić jej do udziału w zawodach. Na szczęście klub Jadwigi zadysponował jej odzienie, dzięki któremu mogła wziąć udział w krajowym czempionacie roku 1928.

Żeby tego było mało młodą Jadwigę wyrzucono ze szkoły. Było to związane z krajowym prawem, które wykluczało jednoczesne członkostwo w klubie sportowym oraz edukacje szkolną. Ówczesna już mistrzyni Polski w deblu napisała skargę do ministerstwa edukacji, dzięki które przywrócono ją do szkoły. Dzięki temu Jędrzejewską ponownie wpisano na listę uczniów i wkrótce mogła przystąpić do matury. W 1929 roku Jędrzejewska znów został drugą rakietą w singlu oraz zwyciężczynią debla w mistrzostwach Polski. W 1930 roku 18 letnia wówczas Jadwiga w końcu wygrała finał w grze pojedynczej i stała się najlepszą tenisistką w kraju. Dzięki temu rok później wystąpiła na dwóch turniejach wielkoszlemowych tj. Wimbledonie i Roland Garros. Od tego momentu nieprzerwanie do wybuchu II wojny światowej Jędrzejewska uczestniczyła w obydwu turniejach. W 1934 roku Jadwiga mająca na koncie już wiele złotych medali mistrzostw Polski skorzystała z oferty stołecznej Legii i przeniosła się do klubu z Warszawy.

Rozwój błyskotliwej kariery

Po przeprowadzce do Warszawy i dołączeniu do klubu Legia w 1934 roku, Jadwiga Jędrzejowska nie tylko poprawiła swoje warunki treningowe, ale także zdobyła nową motywację do dalszej pracy nad techniką i taktyką gry w tenisa. Dzięki intensywnym przygotowaniom oraz dostępowi do lepszych rywali w Polsce i za granicą, jej umiejętności szybko wzrastały, co przekładało się na coraz lepsze wyniki w prestiżowych turniejach europejskich. W tym czasie zaczęła również budować swoją markę sportową na arenie międzynarodowej, zyskując popularność nie tylko jako utalentowana tenisistka, ale również jako reprezentantka Polski. Jej obecność na kortach przyciągała uwagę mediów i publiczności, a mecze z czołowymi zawodniczkami świata były szeroko komentowane. Jędrzejowska zaczęła także uczestniczyć w ekskluzywnych spotkaniach, grając w tenisa z ważnymi osobistościami, w tym głowami państw i elitami politycznymi, co dodatkowo podnosiło jej prestiż.

Lata 1934–1936 były również okresem rosnącej popularności tenisa kobiet w Polsce, co w dużej mierze zawdzięczała właśnie Jędrzejowska. W 1936 roku powstał film dokumentalny, który przybliżał jej życie, treningi oraz sukcesy na światowych kortach, co znacząco wpłynęło na popularyzację tego sportu w kraju. Film ten ukazał ją nie tylko jako znakomitą sportowczynię, ale także jako symbol nowoczesnej, silnej kobiety, która w trudnych czasach potrafiła godzić życie osobiste ze sportową karierą. Jej kontakt z elitami politycznymi i kulturalnymi Polski pozwolił jej na budowanie pozytywnego wizerunku ambasadorki polskiego sportu. Ten okres ukształtował jej legendę i pozostawił trwały ślad w historii polskiego tenisa przedwojennego.

Międzynarodowa Gwiazda

Prawdziwe apogeum sławy Jadwigi Jędrzejowskiej przypadło na rok 1937. To właśnie wtedy dotarła do finału Wimbledonu w singlu, stając się pierwszą Polką w historii, która walczyła o tytuł w najbardziej prestiżowym turnieju świata. Choć przegrała z Dorothy Round po zaciętym trzysetowym boju, zyskała ogromne uznanie zarówno wśród kibiców, jak i w kręgach dyplomatycznych. „Przegląd Sportowy” regularnie donosił o jej osiągnięciach, podkreślając jej determinację i styl gry, który łączył precyzję z siłą. Równie ważnym elementem jej popularności były sukcesy w corocznych Plebiscytach „Przeglądu Sportowego”. Jędrzejowska kilkukrotnie zdobywała tytuł najlepszej sportsmenki roku, co potwierdzało jej wyjątkową pozycję w polskim sporcie. Jej wygrane w plebiscytach były nie tylko odzwierciedleniem sukcesów na korcie, ale także ogromnym dowodem sympatii i podziwu ze strony publiczności.

W 1937 roku wystąpiła także w finale miksta na mistrzostwach USA oraz wygrała prestiżowy turniej w Queen’s Club w Londynie. Stała się prawdziwą ambasadorką Polski w świecie sportu. Zapraszano ją na mecze pokazowe w całej Europie i Stanach Zjednoczonych, gdzie grała z arystokracją, politykami, a nawet głowami państw, w tym z królem Szwecji Gustawem V, zapalonym fanem tenisa. W tym samym roku powstał o niej film dokumentalny „Uwaga – tenis! Jadwiga Jędrzejowska” w reżyserii Jerzego Gabryelskiego, który ukazywał ją jako wzór nowoczesnej, ambitnej i zdyscyplinowanej kobiety. Do wybuchu II wojny światowej Jędrzejowska kontynuowała sportową karierę, m.in. dochodząc do finału Roland Garros w 1938 roku i półfinału French Open w 1939 roku. Dzięki sukcesom, popularności w plebiscytach oraz medialnemu rozgłosowi, stała się ikoną polskiego sportu i symbolem narodowej dumy.

Mistrzyni na korcie i poza nim

Wybuch II wojny światowej w 1939 roku brutalnie przerwał błyskotliwą karierę Jadwigi Jędrzejowskiej, która zaledwie kilka miesięcy wcześniej była o krok od zwycięstwa na paryskich kortach Roland Garros. Mimo możliwości ewakuacji, z których skorzystało wielu sportowców i artystów, Jędrzejowska zdecydowała się pozostać w okupowanej Polsce. Proponowano jej nawet grę pod niemiecką flagą – jako reprezentantkę Rzeszy, co wiązałoby się z prestiżem i względnym bezpieczeństwem. Ona jednak kategorycznie odmówiła. Dla niej Polska nie była tylko krajem urodzenia – była sprawą serca, obowiązkiem i tożsamością.

Zamieszkała w Warszawie przy ul. Złotej, gdzie podjęła pracę jako kelnerka w znanej gospodzie „Pod Kogutem”. To właśnie ten lokal, cieszący się popularnością wśród mieszkańców stolicy, stał się wkrótce jednym z punktów kontaktowych warszawskiej konspiracji. Jędrzejowska zaczęła współpracować z Organizacją Wojskową „Wilki”, strukturą podziemia związaną z ruchem niepodległościowym. W roli kelnerki mogła swobodnie obserwować gości i przekazywać meldunki. Angażowała się też w ukrywanie ludzi poszukiwanych przez gestapo, dystrybucję prasy podziemnej oraz pomoc w ewakuacji członków oporu. Jej mieszkanie również było wykorzystywane jako punkt kontaktowy.

Po zamknięciu gospody przez Niemców znalazła zatrudnienie w fabryce butów „Leo” w Warszawie. Tam również kontynuowała działalność konspiracyjną, korzystając z kontaktów wśród robotników i osób zaufanych. Nigdy nie przestała pomagać – choć sport zszedł na dalszy plan, jej odwaga i zaangażowanie pozostały niezmienne. Nie korzystała z możliwości wyjazdu, nie podjęła współpracy z okupantem, nie ugięła się mimo rosnącego ryzyka.

Po upadku Powstania Warszawskiego przedostała się do Żyrardowa, gdzie w skromnych warunkach doczekała końca wojny. Nie zaprzestała jednak działalności patriotycznej – wspierała osoby poszkodowane, zachowywała ducha oporu, dawała innym nadzieję. Jej postawa w czasie okupacji, choć często pomijana w sportowych biogramach, zasługuje na osobne uznanie. Była bowiem nie tylko wielką tenisistką, ale i cichą bohaterką trudnych lat wojennej Polski.

Powrót na korty i ostatnie sukcesy sportowe

Po zakończeniu II wojny światowej Jadwiga Jędrzejowska stanęła przed ogromnym wyzwaniem odbudowy swojej kariery po latach przerwy i trudnych doświadczeniach wojennych. W 1946 roku wyszła za mąż za Alfreda Galerta, jednak para nie miała dzieci. Mimo upływu lat i trudów wojny, Jędrzejowska utrzymywała znakomitą kondycję fizyczną i techniczną, co pozwoliło jej na powrót do rywalizacji na najwyższym poziomie.

W 1947 roku wystąpiła na Wimbledonie, gdzie odniosła znaczący sukces, wygrywając turniej pocieszenia – prestiżowe wydarzenie dla zawodniczek, które odpadły z głównej drabinki, co po kilku latach przerwy i dramatycznych wojennych doświadczeniach było dowodem jej niesłabnącej formy i ducha walki. Ten rezultat podkreślił jej wyjątkową klasę oraz umiejętność szybkiego powrotu do wysokiego poziomu sportowego.

W kolejnych latach Jędrzejowska kontynuowała starty, zarówno na krajowych, jak i międzynarodowych kortach. Najważniejszym powojennym sukcesem okazało się zwycięstwo w prestiżowym turnieju tenisowym w Rumunii w 1950 roku. Ten triumf był jednym z ostatnich wielkich sukcesów na arenie międzynarodowej i potwierdzał jej klasę nawet w obliczu rosnącej konkurencji i zmian politycznych w Europie.

Na krajowej scenie tenisowej pozostawała niekwestionowaną dominatorką, zdobywając łącznie aż 65 tytułów mistrzyni Polski w różnych konkurencjach, co świadczy o jej wyjątkowej wytrwałości i mistrzostwie. Po zakończeniu kariery zawodniczej zaangażowała się w popularyzację tenisa w Polsce, prowadząc treningi młodzieży, dzieląc się swoim bogatym doświadczeniem i pełniąc funkcję komentatorki sportowej.

Życie prywatne i ostatnie lata 

W życiu prywatnym Jędrzejowska była osobą ciepłą i skromną, która ceniła sobie spokój oraz bliskość rodziny i przyjaciół. Choć małżeństwo  Gelertów nie doczekało się potomstwa, para była sobie bliska i wzajemnie się wspierała, szczególnie po latach trudów wojny i kariery sportowej. Po zakończeniu kariery Jadwiga Jędrzejowska angażowała się w szkolenie młodszych zawodniczek oraz promowanie tenisa w Polsce. Była mentorką dla wielu młodych tenisistek, które podziwiały ją nie tylko za umiejętności, ale też za postawę życiową i charakter.

Za zasługi dla polskiego sportu otrzymała między innymi Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski — jedno z najwyższych odznaczeń państwowych, które podkreślało jej wkład i rolę w rozwój tenisa. Mimo uznania i wielu wyróżnień, pozostała osobą skromną, unikającą medialnego rozgłosu i skupiającą się na pracy z młodzieżą.

W późniejszych latach życia zmagała się z poważną chorobą nowotworową, która zmusiła ją do ograniczenia aktywności publicznej. Zmarła w 1980 roku w wieku około 67 lat. Jej śmierć była dużą stratą dla polskiego środowiska sportowego, ale pamięć o niej przetrwała w licznych wspomnieniach, publikacjach oraz w sercach wielu, którzy ją znali osobiście lub podziwiali jej osiągnięcia.

Jadwiga Jędrzejowska pozostaje ważną postacią w historii polskiego tenisa — zawodniczką, która przez całe życie konsekwentnie realizowała swoje pasje i obowiązki, zachowując przy tym skromność i spokój, stanowiąc wzór do naśladowania dla kolejnych pokoleń.