Jesteśmy w samym środku ferii. Wielu z nas spędza ten okres w górskich kurortach takich jak Zakopane, Karpacz, Szklarska Poręba czy Szczawnica. Dawniej, tj. przed II wojną światową, nasi rodacy równie chętnie jeździli w góry. Lwia część dawnych szczytów II RP leży dziś poza granicami naszego państwa. Jednym z takich miejsc jest okrzyknięte dawniej Zakopanem Bieszczad Wschodnich Sławsko. Zapraszamy na krótką, ale i ciekawą historię tego kresowego kurortu.
Kilka słów o Sławsku
Wielu z nas po usłyszeniu nazwy Sławsko pomyśli sobie, że mowa o zachodniopomorskiej wsi leżącej w powicie sławieńskim nieopodal granicy z województwem pomorskim. Jednak daleko na południowy wschód od Bałtyku w odległej nam dziś Bojkowszczyźnie leży miejscowość o identycznej1 nazwie. Miasteczko leży w dzisiejszym rejonie stryjskim obwodu lwowskiego blisko granicy z tak zwanym Zakarpaciem. Pomimo pięknej datowanej na XI wiek staroruskiej legendy związanej z zamordowanym lokalnym księciem Świętosławem to Sławsko powstało najprawdopodobniej w XV wieku. Nazwa osady wywodzi się najprawdopodobniej od płynącej nieopodal górskiej rzeki Sławki.
O wiele bardziej prawdopodobna wydaje się historia dotycząca wsi w okresie austriackiego panowania nad Galicją. W okolicach Sławska grasowała wówczas banda sławnego karpackiego opryszka Ołeksego Dobosza. W celu upamiętnienia lokalnego zbójnika najwyższy szczyt
znajdujący się przy Sławsku, czyli Wysoki Wierch (1245 m.n.p.m.) bywa nazywany Doboszówką. Do końcówki XIX wieku miasteczko było jedną z wielu spokojnych bojkowskich osad leżących gdzieś na uboczu świata i historii. Przełomem w dziejach miejscowości i całej okolicy był rok 1887, kiedy to Sławsko uzyskało bezpośrednie połącznie kolejowe ze Lwowem. Przyczyniło się to do znacznego wzrostu turystów w regionie, a przez to i odkryciu walorów narciarskich bojkowskiej miejscowości.
Początki narciarskiego kurortu
Pionierami narciarstwa w Sławsku było dwóch Polaków – doktor prawa będący zarazem jednym z ojców polskiego alpinizmu Roman Kordys oraz wybitny chemik Zygmunt Klemensiewicz. Byli oni jednymi z 22 lwowskich entuzjastów sportów zimowych, którzy w styczniu 1907 roku założyli Karpackie Towarzystwo Narciarzy. Insynuacja ta była tak ważną w rozwoju polskiego narciarstwa, że z pewnością w przyszłości doczeka się oddzielnego tekstu na łamach naszego portalu. Klemensiewicz i Kordys podjęli się zadania znalezienia odpowiedniej słabo zalesionej miejscowości pod przyszłe stoki. Ich wybór padł na Tuchlę. Ta jednak nie miała bezpośredniego połączenia kolejowego ze Lwowem przez co obaj panowie 10 marca 1907 wieczorem wysiedli na najbliższej względnej tej miejscowości stacji – Sławsku.
Po długich negocjacjach w z właścicielem jedynego hotelu w miasteczku lwowscy narciarze udali się na długo wyczekiwany spoczynek. Rankiem, gdy mieli już ruszać w stronę Tuchli ich oczom ukazał się widok, który na zawsze zmienił historię Sławska. Narciarze zobaczyli bowiem miejsce wprost idealne, tj. słabo zalesione stoki o idealnym koncie nachylenia. Postanowili, że wobec tak wspaniałego odkrycia dalsza wyprawa nie ma sensu i to Sławsko zostanie zarekomendowane jako idealna baza dla KTN. Już w kolejnym roku w lokalnej karczmie Rothfelda utworzono bazę noclegową dla narciarzy oraz przystąpiono do budowy własnego schroniska. Budowa trwała trzy lata i w 1911 roku budynek przekazany pod opiekę Michaliny Błażejowskiej został przekazany do użytku. Pionier Sławska – Roman Kordys prowadził przy schronisku kursy narciarstwa. Pierwszy etap narciarskiej historii miasteczka skończył się w 1915 roku, kiedy to w czasie działań wojennych Rosjanie spalili budynek schroniska.
Sławsko w II Rzeczypospolitej Polskiej czyli ,,Zakopane Bieszczad Wschodnich”
Jak dobrze wiemy lata 1914-1921 były burzliwym okresem w historii Polski, w tym i Bieszczad Wschodnich. Dlatego też oczy KNT zwróciły się na nowo w stronę Sławska wiosną 1922 roku. Tempo prac było na tyle szybkie, że już na Boże Narodzenie tegoż roku obiekt został oddany do użytku. Schronisko z roku na rok zyskiwało coraz więcej turystów przede wszystkim z okolic Lwowa i Stanisławowa. Wpłynęło to na znaczny rozwój turystki w regionie oraz zamożność biednej bojkowskiej gminy. Sławsko pod koniec lat 20. XX wieku stało się już nie tylko kurortem zimowym, ale i letniskiem.
KNT nie była jedyną organizacją, która w dwudziestoleciu międzywojennym zainteresowała się rozwojem turystyki w tym uroczym bieszczadzkim miasteczku. W 1934 roku dzięki działaniom Drohobyckiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystycznego Sławsko doczekało się drugiego schroniska. Dwa lata później Liga Popierania Turystki wybudowała kolejny tego tupu obiekt. Nowoczesne schronisko nazwane ,,Domem Turystycznym” posiadało aż 140 miejsc noclegowych. Świadczy to o dużym zainteresowaniu jakim cieszyła się ta bojkowska osada. Dzięki temu w latach 30. w Sławsku przez cały okres zimowy odbywały się niezliczone zawody sportowe na szczeblu lokalnym, ale i krajowym. Dodatkowo w okresie międzywojennym w miejscowości powstały kolejne trasy narciarskie zaopatrzone w nowoczesne wyciągi, a nawet dwie skocznie narciarskie.
Od Witkowskiego do dziś
Miasteczko rozwijało się również dzięki prywatnym inicjatywom Polaków. Tutaj warto podkreślić przede wszystkim działalność polskiego olimpijczyka z Chamonix z 1924 roku, ale i piłkarza oraz hokeisty Czarnych Lwów Szczepana Witkowskiego. To dzięki jego staraniom Sławsko doczekało się dwóch skoczni narciarskich, na których regularnie odbywały się zawody. Olimpijczyk założył w miasteczku klub narciarski ,,Bieszczady”. Witkowski przyczynił się do rozwoju Sławska w jeszcze jeden sposób. Wraz ze swoim szwagrem Mikołajem Drozdowskim wybudowali w miasteczku pensjonat ,,Trościan”2. To również dzięki nim Sławsko cieszyło się sporym zainteresowaniem przekładającym się na tysiące turystów rocznie.
W przededniu wybuchu drugiej wojny światowej miasteczko liczyło 2000 mieszkańców. W Sławsku mieściła się siedziba komisariatu straży granicznej oraz celnej z tytułu na bliskość granicy z Rumunią i Czechosłowacją a po jej upadku Węgrami. Sławsko w ostatnich dniach wojny obronnej 1939 roku zostało zajęte przez sowietów. Na miejscowych Polaków spadły represje i szykany ze strony rosyjskiego okupanta. Wszystkie należące do Polaków pensjonaty i schroniska znacjonalizowano. Od tego momentu z wyłączeniem lat niemieckiej okupacji miasteczko wchodziło w skład Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej a od 1991 niepodległej Ukrainy. Warto na koniec dodać, że narciarski charakter Sławska przetrwał do dziś, a miasto jest znanym na całą Ukrainę kurortem.
- W języku polskim, gdyż w ukraińskim funkcjonuje nazwa Sławśko (ukr. Славсько) przemianowana w 2023 z posowieckiej nazwy Sławskie (ukr. Славське). ↩︎
- Inspiracją do nadania takiego imienia pensjonatowi była pobliska góra o tej samej nazwie. ↩︎
Bibliografia:
- Kapłon J. Karpackie Towarzystwo Narciarskie – zarys dziejów „Cracovia Leopolis nr 3 (59) 2009”, s. 39-45
- Niceja S. Kresowa Atlantyda: Historia i mitologia Miast Kresowych t. VII, Opole 2015.
