W sobotę 5 stycznia w dworku Pan Tadeusz w Żółtańcach pod Chełmem odbył się Święty Wieczór z Rymacz. Dzięki pochodzącemu z tej kresowej wioski pisarzowi Krzysztofowi Kołtunowi tradycja nietypowego kolędowania z Wołynia ożywa raz do roku w staropolskim dworze na przedmieściach Chełma.
Święte Wieczory z Wołynia
Dla Polaków Święta Bożego Narodzenia nieodłącznie kojarzą się ze śpiewaniem kolęd. Jednak spotkanie w Żółtańcach pod żadnym pozorem kolędowaniem nazywać nie można. Jest to bowiem Święty Wieczór. Taka forma śpiewania bożonarodzeniowych pieśni ma swoje korzenie wśród polskiej społeczności przedwojennego Wołynia. Na tamtych ziemiach mianowicie tradycyjnie spotykano się po domach wieczorami od Bożego Narodzenia do Święta Trzech Króli i śpiewano wspólnie kolędy.
Spotkania te nazywano właśnie Świętymi Wieczorami. W śpiewaniu brały udział głównie kobiety i dzieci, choć nieraz dołączali się również mężczyźni. Okres ten uznawano za czas bożonarodzeniowy, tak więc wieczorami ograniczano się z pracami fizycznymi. Wspólnie spotkania i śpiewanie miało więc wypełnić jakoś wolne wieczory. Po wojnie mieszkańcy królewskich wsi Rymacze i Jagodzin przesiedleni zostali za Bug, po wcześniejszym cudownym ocaleniu podczas rzezi wołyńskiej. Fala mordów ominęła po prostu te miejscowości. Wielu z nich osiadło na Lubelszczyźnie, gdyż blisko stąd mieli na rodzinny Wołyń. Niestety ich nietypowe zwyczaje Świętych Wieczorów nie przetrwały próby czasu na nowych ziemiach i z biegiem lat zaniknęły. Na szczęście od wielu lat ożywia tę tradycję pisarz Krzysztof Kołtun, pochodzący z rodziny wysiedlonej po wojnie z Rymacz.
Coroczne spotkania w „Panie Tadeuszu”
Krzysztof Kołtun zgromadził wokół siebie innych ludzi pochodzących z Wołynia i ponad dwadzieścia lat temu przywrócił Święte Wieczory w postaci corocznego spotkania w Żółtańcach pod Chełmem. Wydarzenie niezmiennie od lat organizowane jest w dworku „Pan Tadeusz”. Jest to restauracja i sala weselna prowadzona przez rodzinę bardzo przyjazną dla środowisk kresowych. Święte Wieczory organizowane są 5 stycznia, a więc w ostatni wieczór przed Świętem Trzech Króli. Główną cześć stanowi oczywiście wspólne śpiewanie kolęd. Są to zarówno te znane nam współcześnie, jak i dawne pieśni kresowe, raczej nieznane większości współczesnych słuchaczy. W tym roku kolędowanie prowadzone było przez zespół „Koral”. Jego członkowie ubrani byli w wołyńskie stroje ludowe.
Poszczególne kolędy przerywane były wystąpieniami pana Kołtuna, który opowiadał różne anegdoty z Rymacz i okolic. Po samym kolędowaniu miał miejsce poczęstunek zaserwowany przez właścicielkę dworku oraz tańce w klimatach kresowych. Podczas tegorocznego wieczoru zbierano również datki, dzięki którym wydany ma zostać śpiewnik z tradycyjnymi wołyńskimi kolędami.
Zachowywanie tradycji
Co prawda szanse na powszechne praktykowanie Świętych Wieczorów w dzisiejszych czasach są niewielkie, lecz warto jest wspierać zachowywanie tej tradycji w różnych środowiskach. Jest to przecież element naszej własnej kultury i dziedzictwa naszych przodków. Jak mówi organizator tego przedsięwzięcia Krzysztof Kołtun:
„Mamy piękną kulturę, naszą własną. Nie musimy szukać jej nigdzie indziej, wystarczy spojrzeć dookoła siebie”.
Wspólne kolędowanie w dawnych czasach integrowało lokalną społeczność. Współcześnie również mogłoby spełniać taką funkcję. W styczniu przyszłego roku Święty Wieczór w Żółtańcach z pewnością znowu zjednoczy rodziny kresowe oraz ich przyjaciół. Dobrze jednak, aby pojawiły się również podobne inicjatywy kultywujące zabużańskie tradycje.
