Polskie pomniki na Cmentarzu Monte Cassino – cz.1

Pomnik 4 Pułku Pancernego „Skorpion” i pomnik 5 Kresowej Dywizji Piechoty

Część I

Monte Cassino, miejsce jednej z najkrwawszych bitew II wojny światowej, jest nie tylko symbolem walki i poświęcenia polskich żołnierzy, ale również miejscem, gdzie znajdują się liczne pomniki upamiętniające ich bohaterstwo. Te pomniki nie tylko przypominają o heroicznych czynach, ale także służą jako miejsca refleksji i pamięci dla przyszłych pokoleń.

Pomnik 4 Pułku Pancernego „Skorpion”

Wśród licznych miejsc pamięci, które upamiętniają heroizm polskich żołnierzy podczas bitwy o Monte Cassino, szczególne miejsce zajmuje pomnik 4 Pułku Pancernego „Skorpion”. Ten wyjątkowy pomnik, zlokalizowany przy wylocie Gardzieli, na starej drodze prowadzącej od Massa Albaneta do doliny rzeki Rapido, jest nie tylko świadectwem odwagi i poświęcenia polskich żołnierzy, ale także symbolem ich nieustannej walki o wolność.

Pomnik został uroczyście odsłonięty 18 maja 1946 r. Jego niezwykłość polega na tym, że został zbudowany ze szczątków czołgu Sherman, którym dowodził porucznik Ludomir Białecki. Ten dowódca oraz jego załoga zginęli 12 maja 1944 r., podczas wybuchu miny. Monument zaprojektował porucznik Władysław Kuźniarz, który swoimi umiejętnościami rzeźbiarskimi nadał pomnikowi wyjątkowy charakter.

Na frontowej tablicy pomnika widnieje dedykacja: „BOHATEROM PUŁKU 4 PANCERNEGO POLEGŁYM W MARSZU DO POLSKI”. Ta krótka, ale wymowna inskrypcja oddaje hołd wszystkim żołnierzom pułku, którzy poświęcili swoje życie w walce o wolność. Na korpusie wraku czołgu umieszczono krzyż wykonany z gąsienic czołgowych, co dodatkowo podkreśla symbolikę i autentyczność tego miejsca pamięci.

Pomnik ozdabiały także dwie spiżowe tablice oraz skorpiony, będące symbolem Pułku. Niestety, w latach 70-tych skorpiony zostały skradzione, co pozostawiło bolesną pustkę w strukturze pomnika. Pomimo tych strat, monument nadal zachowuje swoją symboliczną moc, przypominając o męstwie i ofiarności polskich żołnierzy.

Na tylnej płycie pomnika znajdują się nazwiska poległych żołnierzy, w tym porucznika Białeckiego oraz członków jego załogi: kaprala Edwarda Ambrożeja, kaprala Eugeniusza Bogdajewicza, kaprala Bolesława Karcewicza i kaprala Józefa Nieckowskiego. Te wyryte w kamieniu imiona stanowią trwałe świadectwo ich odwagi i oddania.

Pomnik 4 Pułku Pancernego „Skorpion” to nie tylko miejsce pamięci, ale także miejsce refleksji nad trudną i bolesną historią walki o wolność. Jest on symbolem niezłomnego ducha polskich żołnierzy, którzy walczyli i ginęli z nadzieją na wolną Polskę. Monte Cassino, z jego licznymi miejscami pamięci, w tym pomnikiem „Skorpion”, pozostaje jednym z najważniejszych miejsc upamiętnienia polskiego wkładu w zwycięstwo w II wojnie światowej.

Pomnik 5 Kresowej Dywizji Piechoty

W krajobrazie Monte Cassino, na wzgórzu 575, stoi pomnik 5 Kresowej Dywizji Piechoty. Ten monument, został wzniesiony już w czerwcu 1944 r., zaledwie dwa tygodnie po zakończeniu walk. Jest on nie tylko miejscem pamięci, ale także symbolem niezłomności i odwagi polskich żołnierzy. Pomnik ten upamiętnia 503 poległych i 1531 rannych żołnierzy dywizji, którzy oddali swoje życie i zdrowie w walce o wolność.

Poświęcenie pomnika odbyło się 18 maja 1945 r. Miejsce jego lokalizacji zostało wybrane ze względu na doskonałą widoczność zarówno z Góry Klasztornej, jak i doliny rzeki Liri. Należy również wskazać, że Wzgórze 575 było też ostatecznym elementem, który musieli pokonać żołnierze w celu przekroczenia Linii Gustawa.

Pomnik 5 Kresowej Dywizji Piechoty wyróżnia się swoją konstrukcją – jego główny element stanowi krzyż wykonany ze stalowych kratownic saperskiego mostu Bayley’a. Projekt tego wyjątkowego monumentu przygotowali inżynierowie Królikowski i Urbanowicz, tworząc dzieło, które łączy w sobie surową funkcjonalność z głębokim symbolicznym przesłaniem.

U podstawy pomnika znajdują się dwie płyty z inskrypcjami. Pierwsza z nich głosi: „ŻOŁNIERZE 5 KRESOWEJ DYWIZJI PIECHOTY PRZEMOCĄ Z OJCZYZNY WYZUCI POPRZEZ WIĘZIENIA, OBOZY, TUNDRY SYBIRU , PUSTYNIE, MORZA W MARSZU DO POLSKI STOCZYLI TU 7-DNIOWY BÓJ 503 POLEGŁO, 1531 RANY ODNIOSŁO”. Druga tablica, równie wymowna, zawiera słowa: „W IMIĘ PRAW BOSKICH I LUDZKICH ZA WASZĄ WOLNOŚĆ I NASZĄ W SPEŁNIANIU TESTAMENTU PRZODKÓW W WYKONANIU OBOWIĄZKU ŻYJĄCYCH JAKO DROGOWSKAZ DLA PRZYSZŁYCH POKOLEŃ ZA WILNO I LWÓW, SYMBOLE RZECZYPOSPOLITEJ WALCZYLI – UMIERALI – ZWYCIĘŻALI”.

Monument był pierwotnie zwieńczony herbem Rzeczypospolitej Trojga Narodów, który przedstawiał Orła Białego, Pogoń i Archanioła Michała oraz herby miast Lwowa i Wilna. Niestety, te symbole zostały skradzione, pozostawiając pomnik niekompletnym. Mimo to, jego znaczenie i siła przekazu pozostają nienaruszone.

Pod pomnikiem spoczywają prochy dowódcy 5 Dywizji, generała Klemensa Stanisława Rudnickiego, który zmarł w 1992 r. Jego pochówek w tym miejscu dodatkowo podkreśla wyjątkowe znaczenie tego pomnika, jako miejsca, które oddaje hołd nie tylko poległym żołnierzom, ale również ich dowódcom, którzy prowadzili ich do walki o wolność.

Pomnik 5 Kresowej Dywizji Piechoty na Monte Cassino jest nie tylko miejscem pamięci, ale również symbolem poświęcenia, odwagi i niezłomności polskich żołnierzy. Każdy, kto odwiedza to miejsce, ma okazję zatrzymać się na chwilę refleksji, oddać hołd poległym i zrozumieć ogromny trud oraz ofiarę, jaką ponieśli w imię wolności.

Oba pomniki są nie tylko świadectwem walki i poświęcenia polskich żołnierzy, ale także miejscem, które przypomina o wartości wolności i odwadze, inspirując kolejne pokolenia do pamięci i refleksji.

Część druga nastąpi…