Ognisko Polskie w Turynie, znane również jako Comunità Polacca di Torino, jest najstarszą i jedną z najważniejszych polskich organizacji działających na terenie Włoch. Założone w 1949 roku przez weteranów 2 Korpusu Polskiego, od ponad siedmiu dekad pełni rolę centrum życia polonijnego w regionie Piemontu. Osiąga to pielęgnując tradycje narodowe, promując kulturę polską oraz wspierając rodaków mieszkających we Włoszech.
Początki i misja Ogniska Polskiego w Turynie
Po zakończeniu II wojny światowej wielu polskich żołnierzy, którzy walczyli u boku aliantów, znalazło się na emigracji. Nie mogli oni wrócić do swojej ojczyzny, opanowanej przez reżim komunistyczny. Weterani 2 Korpusu Polskiego, dowodzonego przez gen. Władysława Andersa, osiedlali się po wojnie w różnych częściach Europy. Włochy nie były wyjątkiem. Część żołnierzy osiadła w Piemoncie. To właśnie grupa 10 weteranów, studiująca wówczas na Politechnice w Turynie, doprowadziła w 1949 roku do powstania Koła Stowarzyszenia Polskich Kombatantów, z którego później powstało Ognisko Polskie. Stowarzyszenie miało na celu integrację polskiej społeczności, zachowanie tożsamości narodowej oraz promocję polskiej kultury wśród Włochów.
Pierwszym prezesem organizacji został Henryk Zaziemski, sekretarzem z kolei – Tomasz Carver Paszkowski. Spotkania członków Koła odbywały się w piwiarni Mazzini w Turynie. Z czasem zaczęto rozwijać działalność. Organizowane były czwartkowe kolacje, podczas których rozmawiano po polsku oraz wymieniało się informacjami i pomysłami na dalszy rozwój Koła. Członkowie postanowili dążyć do integracji nie tylko z miejscowymi Polakami, ale także środowiskiem włoskim. Zaowocowało to organizacją różnych wydarzeń zachęcające Włochów do bliższego poznania polskiej kultury.
Prężna działalność Koła
Ognisko Polskie w Turynie postanowiło zdystansować się od komunistycznego rządu PRL. Uznano z kolei polski rząd na uchodźstwie w Londynie, na rzecz którego organizowano coroczne zbiórki. Trzeba przyznać, że działalność Ogniska Polskiego rozwinęła się szybko i prężnie, a sama organizacja zyskała coraz więcej członków i sympatyków.
Koło kultywowało polski język i tradycje oraz prowadziło działalność kulturalną i charytatywną. Trzy razy do roku zapraszano do Turynu Duszpasterza Polaków we Włoszech, który przybywał na Piemont z samego Rzymu. Celem było wspólne celebrowanie Święta Niepodległości, Bożego Narodzenia, Wielkanocy oraz Święta Konstytucji 3 maja. Ta tradycja przetrwała w organizacji do dziś!
W ramach Ogniska utworzony został Polski Fundusz w Turynie, którego prowadzenie powierzono Tomaszowi Carverowi Paszkowskiemu. Źródłami finansowania funduszu były darowizny członków Ogniska i jego sympatyków. Zebrane środki wykorzystywano do realizacji celów statutowych grupy oraz wspierano potrzebujących Polaków – zarówno we Włoszech, jak w i innych krajach. W latach 1961-1970 Ognisko wsparło potrzebujących rodaków aż 376 razy. Dotacje dotyczyły w dużej mierze zakupu podręczników szkolnych dla dzieci. Wspierano także działalność Instytutu Polskiego, Muzeum gen. Sikorskiego oraz Studium Polski Podziemnej w Londynie.
Działalność kulturalna i edukacyjna
Od momentu powstania, Ognisko Polskie w Turynie prowadziło szeroką działalność kulturalną i edukacyjną. Organizowano wystawy, koncerty, spotkania literackie oraz projekcje filmowe, mające na celu przybliżenie włoskiej publiczności bogactwa polskiej kultury. Współpraca z lokalnymi instytucjami, takimi jak Konsulat Honorowy Rzeczypospolitej Polskiej w Turynie czy Katedra Języka i Literatury Polskiej na Uniwersytecie Turyńskim, zaowocowała licznymi inicjatywami promującymi polskie dziedzictwo kulturowe,
Ważnym aspektem działalności Ogniska jest również edukacja. Prowadzone są kursy języka polskiego dla dzieci i dorosłych. Mają one na celu podtrzymanie znajomości ojczystego języka wśród młodszych pokoleń Polaków mieszkających we Włoszech. Ponadto organizowane są spotkania literackie, podczas których omawiane są nowości wydawnicze z Polski. Pozwala to na bieżąco śledzić rozwój polskiej literatury.
Zachowanie pamięci i tradycji
Ognisko Polskie w Turynie od lat angażuje się w upamiętnianie polskich miejsc pamięci we Włoszech. Dzięki inicjatywie Mieczysława Rasieja, prezesa Ogniska, oraz Romano Neriego, 18 maja 1996 roku odsłonięto pomnik w Acquafondata (o którym więcej można przeczytać w naszym artykule tutaj), czyli miejscu pierwszego pochówku żołnierzy poległych pod Monte Cassino. Pomnik z krzyżem wykonanym z gąsienic rozbitego czołgu stał się celem corocznych wycieczek dla wielu Polaków żyjących we Włoszech.
Ponadto, Ognisko Polskie dba o renowację pamiątkowych tablic w miejscowościach takich jak Mandria i Chivasso oraz na cmentarzu Monumentale w Turynie. W 2007 roku, dzięki staraniom członków Ogniska, odsłonięto pomnik Żołnierzy Polskich 2. Korpusu na Piazza Polonia w Turynie, co stanowi ważny symbol pamięci o polskich bohaterach walczących na włoskiej ziemi.
Działalność charytatywna i społeczna
Ognisko Polskie w Turynie od początku swojego istnienia angażuje się w działalność charytatywną, wspierając zarówno inicjatywy polskie, jak i włoskie. Wśród licznych akcji warto wymienić takie jak zbiórka funduszy na odbudowę Zamku Królewskiego w Warszawie czy pomoc dla dzieci z Kazachstanu i ofiar powodzi w Sandomierzu i Kłodzku. Członkowie Ogniska aktywnie uczestniczą w lokalnych inicjatywach charytatywnych, co przyczynia się do budowania pozytywnego wizerunku Polaków w społeczności włoskiej.
Współpraca z innymi organizacjami
Ognisko Polskie w Turynie współpracuje z wieloma instytucjami i organizacjami, zarówno polskimi, jak i włoskimi. Współpraca z Turyńską Wspólnotą Żydowską zaowocowała organizacją corocznych spotkań z okazji Dnia Pamięci, podczas których przybliżano postacie takie jak Bruno Schulz, Irena Sendler czy Janusz Korczak. Ponadto, Ognisko współpracuje z Istituto di Studi Storici G. Salvemini, co pozwala na realizację wspólnych projektów naukowych i kulturalnych.
Publikacje i dokumentacja
W 2002 roku Ognisko Polskie w Turynie wydało monografię pt. „Ognisko Polskie w Turynie. Pięćdziesiąt lat historii”. Stanowi ona cenne źródło informacji na temat działalności organizacji od momentu jej powstania. Publikacja ta zawiera szczegółowy opis działalności Ogniska, zarówno wspomnienia jego członków, jak i dokumentację fotograficzną, przedstawiającą najważniejsze wydarzenia i postaci związane z organizacją. Jest to nieocenione źródło wiedzy dla historyków zajmujących się dziejami polskiej emigracji we Włoszech. Z kolei członkowie polonijnej społeczności mogą, dzięki temu lepiej poznać swoją historię i korzenie.
W kolejnych latach Ognisko Polskie kontynuowało swoje wysiłki dokumentacyjne. Wydając kolejne opracowania dotyczące polskiej obecności w regionie Piemontu oraz relacje świadków historii. Publikacje te utrwalają pamięć o losach polskich emigrantów, ale także przyczyniają się do promocji polskiej kultury i historii wśród włoskiej społeczności.
Ognisko Polskie dziś – nowoczesność i tradycja
Współczesne Ognisko Polskie w Turynie to dynamiczna organizacja, ponieważ łączy w sobie przywiązanie do tradycji z otwartością na nowe wyzwania. W dobie globalizacji i zmieniających się potrzeb Polonii, Ognisko dostosowuje swoją działalność do nowych realiów, organizując wydarzenia zarówno w formie tradycyjnej, jak i online.
W ostatnich latach, dzięki wykorzystaniu nowoczesnych technologii, Ognisko zaczęło prowadzić transmisje na żywo ze swoich wydarzeń. Pozwala to uczestniczyć w nich Polakom rozsianym po całych Włoszech. Media społecznościowe stały się także ważnym narzędziem komunikacji z członkami społeczności oraz platformą do promowania polskiej kultury i historii.
Jednym z kluczowych aspektów działalności Ogniska pozostaje integracja polskiej społeczności. Zarówno tej, która mieszka w Turynie od dziesięcioleci, jak i nowo przybyłych emigrantów. Spotkania świąteczne, koncerty patriotyczne, warsztaty kulinarne czy wycieczki do miejsc związanych z polską historią we Włoszech stanowią doskonałą okazję do budowania więzi między pokoleniami oraz podtrzymywania polskiego ducha.
Podsumowanie
Ognisko Polskie w Turynie to nie tylko najstarsza i największa polska organizacja we Włoszech, ale także symbol polskości i patriotyzmu na emigracji. Od ponad 70 lat łączy Polaków w regionie Piemontu, pielęgnując narodowe tradycje, krzewiąc polską kulturę i wspierając rodaków w różnych aspektach życia.
Dzięki ogromnemu zaangażowaniu swoich członków, Ognisko pozostaje nie tylko strażnikiem pamięci historycznej, ale także żywym centrum polskiej społeczności, które nieustannie się rozwija, dostosowując do wyzwań współczesności. Jest to przykład organizacji, która mimo upływu lat, nie traci swojego pierwotnego ducha. Jednoczy Polaków, przy tym dbając o ich tożsamość i promując Polskę we Włoszech.
Bibliografia:
- Obchody 100. rocznicy nawiązania stosunków dyplomatycznych między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Włoską oraz 70-lecie Ogniska Polskiego w Turynie – Turyn, 30.11-1.12.2019, Instytut Pamięci Narodowej, źródło: https://archiwum.ipn.gov.pl/pl/upamietnianie/biezaca-dzialalnosc-biu/83895,Obchody-100-rocznicy-nawiazania-stosunkow-dyplomatycznych-miedzy-Rzeczapospolita.html (dostęp: 11.03.2025).
- Ognisko Polskie w Turynie versione prima di 2025, Portal Polonia Włoska, źródło: https://polonia-wloska.org/pl/ognisko-polskie-w-turynie-2/ (dostęp: 02.03.2025)
- Ognisko Polskie w Turynie, Wspólnota Polska, źródło: http://bazapolonii.wspolnotapolska.org.pl/organizacja/3181/Ognisko-Polskie-w-Turynie (dostęp: 11.03.2025)
