Józef Paweł Natanson (1909-2003), polski malarz, Rzymianin z wyboru, twórca efektów specjalnych światowego kina z Cinecitta. Urodzony w Krakowie, wychowany w Szwajcarii, studiował w Warszawie na Akademii Sztuk Pięknych (1930-1934), a następnie w Paryżu, w École du Louvre.
Początek kariery artystycznej Józefa Natansona
Wspólnie z innymi Polakami, przebywającymi w Paryżu w połowie lat 30. XX wieku, m.in. Tadeuszem Koperem i Markiem Żuławskim, należał do grupy artystycznej, która wystawiała swoje prace w Salonach Jesiennych i w galeriach na placu Vendôme.
Poszukiwanie swojego miejsca
Po studiach Natanson dużo podróżował po Włoszech, gdzie w muzeach, kościołach i pałacach studiował dzieła sztuki światowej. Osiadł na pewien czas w Taorminie na Sycylii, gdzie gościł licznych kolegów malarzy z Polski, po czym znowu przeniósł się do Paryża.
Natanson – żołnierz i artysta
Gdy wybuchła II wojna światowa ukończył przyspieszony kurs w Szkole Podchorążych w Coëtquidan i wstąpił do formowanych we Francji oddziałów Wojska Polskiego. Walczył o Narwik w Brygadzie Podhalańskiej, co uwiecznił w ilustracjach do książki Karola Zbyszewskiego Fight for Narvik (1940). Stamtąd ewakuowany do Szkocji, mieszkał w Lucars koło Edynburga, malował i wystawiał swoje prace z międzynarodową grupą żołnierzy artystów. Działał też w referacie kulturalnym PSZ, współorganizując wystawy o Polsce w pustych w czasie wojny angielskich muzeach i galeriach. Pisał artykuły do prasy polskiej i angielskiej, a także opracował dwie ważne publikacje książkowe, poświęcone wczesnochrześcijańskiej rzeźbie w kości słoniowej: Gothic Ivories (1951) i Early Christian Ivories(1953).
Aby zarabiać na życie wyrobem przedmiotów ceramicznych, wspólnie z Adamem Kossowskim, Maciejem Marsem i absolwentką szkoły warszawskiej, Angielką Peggy Erskine, założyli w 1945 roku w Londynie, spółdzielnię polskich artystów pn. „Decorative Arts Studio”.
Jak Józef Natanson został scenografem filmowym
Jego malarstwo wyprzedzało modne w latach 50. trendy. Monumentalne, realistyczne a także surrealistyczne płótna, skierowały na niego uwagę twórców kinematografii. Zaczęto mu zlecać malowanie scenograficznych „efektów specjalnych”, najpierw do filmów angielskich a potem włoskich. W połowie lat 50. zamieszkał w Rzymie, gdzie w Cinecitta rozpoczął stałą współpracę z takimi reżyserami jak Carmine Gallone (Puccini, Madame Buterfly), Marc Allegret (Femmina), Robert Wise (Helena Trojańska), Glaucio Pellegrini (Symfonia miłości), Vittorio de Sica (Cud w Mediolanie), Joseph Mankiewicz (Kleopatra), Franco Zeffirelli i przede wszystkim Federico Fellini (filmy Słodkie życie, Casanova, Boccaccio’70 a zwłaszcza Satyricon). Stworzył scenerię dla ponad 80 filmów, grając w niektórych epizody aktorskie.
Późniejsza twórczość Natansona
W latach 70. Natanson znowu skupił się na malarstwie. Tworzył kompozycje podporządkowane harmonii koloru i przestrzeni, eksplorując wyłącznie tematy przyjemne: bajkowe krajobrazy, prehistoryczne lasy, błękitne niebo, młode, nagie dziewczęta we wdzięcznych pozach.
Miał wystawy indywidualne w Paryżu, Perugii i Rzymie, oraz zbiorowe w Wielkiej Brytanii, USA i Włoszech. W latach 1993/1994 Wspólnota Polska zorganizowała mu cykl wystaw w Warszawie, Krakowie, Gdańsku i Rzeszowie.
Źródło: https://quinlan.it/2019/11/04/jozef-natanson-un-pittore-polacco-a-cinecitta/
Mieszkając w Rzymie ożenił się z dziennikarką Ann Pearce, tu urodziły się i mieszkają do dziś jego dzieci, syn Stephen Natanson, reżyser i producent filmowy, oraz córka, Phoebe Natanson, z amerykańskiej telewizji ABC.
Zmarł w 2003 roku w Rzymie.
Dla uczczenia dorobku tego wybitnego przedstawiciela Polonii, w roku 2019 w siedzibie Instytutu Polskiego w Rzymie miała miejsce wystawa retrospektywna zdjęć, szkiców oraz ponad 20 obrazów Józefa Natansona, namalowanych od lat 50. do ostatnich lat życia artysty. W roku 2001 Telewizja Polska zrealizowała film o życiu i twórczości Józefa Pawła Natansona.
