Pani Marta Czajczyńska jest dyrektorką Szkoły Polskiej przy Ambasadzie Rzeczypospolitej Polskiej w Rzymie z siedzibą w Ostii. Na wniosek ambasador Anny-Marii Anders i pani dyrektor Danuty Stryjak, Minister Edukacji i Nauki przyznał pani Marcie Czajczyńskiej Medal Komisji Edukacji Narodowej, który wręczono w kwietniu roku 2003, podczas obchodów jubileuszu 50-lecia powstania Polskiej Szkoły w Rzymie.
Pani Czajczyńska łączy funkcję dyrektora tej szkoły ze stanowiskiem nauczyciela języka polskiego zarówno w Ostii, jak i w rzymskiej Szkole Polskiej przy Ambasadzie. Wielokrotnie wygrywała konkurs na dyrektora, a od roku 2024 sprawuje także funkcje dyrektorki polskiej szkoły na Malcie, gdzie pracuje podczas weekendów.
Kaliszanka, absolwentka Wydziału Polonistyki Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Zielonej Górze, mieszka we Włoszech od ponad 20 lat. Przyjechała do Włoch w 2003 roku na dwumiesięczne wakacje i niedługo po wakacjach zdecydowała się na bezpłatny urlop z polskiej szkoły i powrót do Włoch. Z anonsów polskiego radia w Rzymie dowiedziała się, że szkoła polska w Rzymie poszukuje nauczycieli, złożyła wymagane dokumenty i ówczesna panią dyrektor Ewa Bilińska zaproponowała jej pracę w placówce, którą wtedy nazywano Zespołem Szkół dla Dzieci Obywateli Polskich Czasowo Przebywających za Granicą.
W 2008 roku stanęła do konkursu Ministra Edukacji Narodowej na dyrektora Szkoły Polskiej w Rzymie, ponieważ była już w Polsce absolwentką dodatkowych podyplomowych studiów z zakresu z organizacji i zarządzania oświatą.
„ – Wygrał lepszy, pomyślałam gdy wybrano obecną panią dyrektor Danutę Stryjak – mówi – Ale gdzieś to moje nazwisko musiało się zapisać, bo kilka tygodni później otrzymałam propozycję objęcia stanowiska kierownika Filii Szkoły Polskiej w Rzymie w miejscowości Torvaianica. Z radością podjęłam się tego zadania.”
W Torvaianica przez 2 lata współpracowała z tamtejszą włoską szkołą Don Milani, dzieląc siedzibę – metalowy pawilon, złożony ze specjalnych kontenerów, co jest rozwiązaniem we Włoszech dosyć popularnym. Potem szkoła polska przeniosła się do Ostii, gdzie dzisiaj uczy się niemal setka dzieci z rodzin o polskich korzeniach. Nauka jest zorganizowana w systemie kształcenia uzupełniającego w zakresie języka polskiego i wiedzy o Polsce, w czasie wolnym od nauki w szkołach włoskich, także w weekendy, co wymaga dodatkowego zaangażowania uczniów i determinacji ich rodziców. Zdaniem dyrektorki, pani Czajczyńskiej:
„Nauka w Polskiej Szkole w Ostii to dla uczniów wielki wysiłek, ponieważ odbywa się popołudniami i niekiedy trwa do 20-tej”.
Polskie szkoły przyambasadzkie realizują program zawarty w tzw. ramach programowych kształcenia uzupełniającego dla szkół polskich za granicą przy placówkach dyplomatycznych. Nauczanie jest bezpłatne, w całości finansowane przez Ministerstwo Edukacji i Nauki w Polsce. Nadzór administracyjny i pedagogiczny sprawuje nad nimi Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą z siedzibą w Warszawie, który podlega bezpośrednio MEiN.
Liczna rzesza ponad 600. nauczycieli, pracujących z kilkunastotysięczną społecznością polskich dzieci i młodzieży w 74. Polskich Szkołach przy Ambasadach Polskich w 36 różnych krajach, musi spełniać określone wymagania merytoryczne. Konieczne jest magisterskie wykształcenie kierunkowe w przedmiocie, którego uczą, specjalność nauczycielska i ukończony kurs, przygotowujący do nauczania w szkołach polskich za granicą, organizowany zazwyczaj online przez PCN, działający przy ORPEG. Nauczyciele klas 1-3, tak samo jak w Polsce, muszą być specjalistami nauczania początkowego. Uprawnienia do nauczania przedmiotu „Wiedza o Polsce” mają absolwenci wydziału historii, ewentualnie geografii, z ukończonym 160-godzinnym kursem dokształcającym w zakresie historii.
Ważna rola Szkoły w Ostii jest animowanie polonijnego życia. Młodzież, rodzice i kadra pedagogiczna spotykają się i przy wsparciu ambasady w Rzymie razem celebrują rocznice ważnych wydarzeń historycznych, takich jak Święto Niepodległości, Święto Flagi oraz Dzień Polonii i Polaków za Granicą, Rocznicę Uchwalenia Konstytucji 3-go Maja, rocznicę Bitwy o Monte Cassino. Organizują wydarzenia kulturalne we współpracy z NGO, np. Le Rondini, Stowarzyszeniem Kulturalnym Insieme, polską Fundacja Pokolenia Pokoleniom, czy Polską Wspólnotą Katolicką w Ostii, a także z Instytutem Polskim w Rzymie.
Podtrzymywane są tradycje polskie, jak przedstawienia jasełkowe w Kościele San Nicola di Bari w Ostii, spotkania Wigilijne, Wielkanocne, obchodzi się Andrzejki czy Mikołajki. W ramach projektu “Poznaj Polskę – kraj rodzinny”, finansowanego przez MEiN młodzież wyjeżdża poznawać najpiękniejsze miejsca w Polsce, uczestniczy też w wycieczkach „Śladami Polaków w Rzymie”. Od ponad 10 lat Szkoła Polska w Ostii przy Ambasadzie RP w Rzymie bierze udział w akcji “ Narodowe Czytanie”; to właśnie ta placówka jako pierwsza rozpoczęła tę akcję na terenie Włoch czytając wspólnie “Pana Tadeusza“ Adama Mickiewicza. Uczniowie zachęcani są do udziału w różnego rodzaju konkursach, np. “Być Polakiem” czy “Słowem – Polska”. Sami redagują stronę internetową „Polacy to my” w wersji polskiej i włoskiej.
Od kilku lat młodzież kończąca liceum w Szkole Polskiej w Ostii i w Rzymie obchodzi studniówke w przepięknych salonach Ambasady RP w Rzymie, tańcząc poloneza wspólnie z Ambasadorem i Konsulem, oraz nauczycielami.
„ – W jakimś filmie, chyba „Cicha Noc”, jeden z bohaterów powiedział, że zawsze kochał swoją ojczyznę, ale nigdy nie czuł się tak bardzo Polakiem jak wtedy, kiedy wyjechał pracować do Anglii. I ja muszę przyznać, że to prawda. Że to tak jest. Rzeczywiście, w momencie kiedy jesteśmy za granicą, bardzo tęsknimy za ojczyzną i ją idealizujemy. I właśnie wtedy podwójnie czujemy się Polakami.”
Tekst: Barbara Czechmeszyńska-Skowron / Fundacja Pokolenia Pokoleniom
Foto: Archiwum prywatne pani Marty Czajczyńskiej
