Czy wmurowana tablica w kościele św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Czortkowie „Cześć twórcom Konstytucji 3 Maja 1791 – Czortków 1891” ma wartość dla społeczności lokalnej? Rozmowa z Panią Olgą Szczerbakową mieszkającą na Ukrainie.
Katarzyna: Pani Olgo upływ czasu przynosi zmiany, a kolejne pokolenia stają się coraz bardziej oddalone od minionych wydarzeń, czy Polacy mieszkający w Czortkowie świętują dzień ustanowienia Konstytucji 3 Maja?
Pani Olga: Tak. My Polacy mieszkający w Czortkowie pamiętamy i świętujemy dzień ustanowienia Konstytucji 3 maja. Pomimo trwającej obecnie wojny i alarmów przeciwlotniczych w tym dniu w kościele św. Stanisława Biskupa i Męczennika odbywa się Msza Święta w intencji twórców konstytucji. Mieszkańcy miasta i wiosek niezależnie od narodowości spotykają się razem, aby wspólnie modlić się za naród Polski i Ukraiński.
Katarzyna: Czy może Pani opowiedzieć, jak to się stało, że tablica „Cześć twórcom Konstytucji 3 Maja 1791 – Czortków 1891” przetrwała do obecnych czasów w tak dobrym stanie?
Pani Olga: Tablica upamiętniająca to wydarzenie jest jedną z nielicznych pamiątek, które przetrwały na terenie Ukrainy. Znajduje się w centrum miasta w kościele oo. dominikanów w Czortkowie. Wmurowana jest przy głównych drzwiach po lewej stronie, wychodząc z kościoła.
Dziś trudno jest znaleźć kogoś, kto osobiście pamiętałby tamte czasy. Informacje, które obecnie znamy, były przekazywane z pokolenia w pokolenie. Myślę, że Polacy w tamtych czasach nie tracili nadziei, na odzyskanie wolności, pomimo że był to okres gdy obszar ten znajdował się w granicach imperium austro-węgierskiego, w austriackiej Galicji.
Umieszczenie tablicy w kościele w Czortkowie w 1891 roku było bardzo ważnym wydarzeniem dla lokalnej społeczności polskiej. Władze austriackie pozwoliły 3 maja na odprawienie Uroczystej Mszy Świętej w drewnianym dominikańskim kościele oraz przystrojenie miasta zielenią i flagami. To wtedy w ścianę kościoła została wmurowana tablica „Cześć twórcom konstytucji 3 Maja 1791 – Czortków 1891” W tym dniu całe miasto świętowało, a na głównym placu Czortkowa orkiestra grała polskie narodowe pieśni. W czasie międzywojennym co roku 3 maja odbywała się uroczysta Msza Święta, po której z kościoła na plac przed pocztę główną ruszała procesja, na czele której szło wojsko garnizonowe.
Z czasem drewniany kościół był za mały. Postanowiono go rozebrać, a na jego miejscu postawiono większy kamienny, którego budowę ukończono w 1918 roku. Tablica upamiętniająca twórców konstytucji 3 Maja została przeniesiona do nowo wybudowanego kościoła.
Po II wojnie światowej kościół na 10 lat został przekazany cerkwi prawosławnej, a tablicę całkowicie zamurowano. Po upływie tego czasu władza sowiecka zamknęła go i urządziła w nim magazyn nawozów sztucznych. Klucze do kościoła w ręce rzymokatolików zostały oddane 1991 roku. Podczas remontów i skuwania ścian pracownicy znaleźli i odczyścili tablicę „Cześć twórcom konstytucji 3 Maja 1791 – Czortków 1891”. Obecnie przypomina ona nawiedzającym kościół o tym wielkim wydarzeniu.
Katarzyna: Pani Olgo jakie znaczenie w pani życiu ma Konstytucja 3 Maja?
Pani Olga: Konstytucja 3 Maja daje mi poczucie, że jestem ważna dla państwa polskiego, czuję się wolnym człowiekiem. Mogę wyrażać swoje zdanie i wiem, że mój głos się liczy. Mieszkam na Ukrainie, ale część mojego serca należy do Polski. Języka polskiego oraz historii Polski uczyłam się sama. Czytałam i czytam dużo książek po polsku. Wiem, że zawsze mogę liczyć na pomoc rodaków.
