Nie tak dawno na łamach naszego portalu wspominaliśmy Państwu o historii i losach języka polskiego i Polonii w odległej Brazylii. Dziś mamy przyjemność poinformować, że w ostatnich miesiącach dokonały się znaczące zmiany w tej sprawie. Dzięki nieustannym działaniom naszych rodaków, na czele z profesorem Fabricio Wichrowskim, doszło do kolejnych przełomowych wydarzeń. Zapraszamy do lektury artykułu poświęconego najnowszym wydarzeniom związanym z rozwojem języka polskiego w Brazylii.
Wielki projekt naukowo-badawczy dla Polonii
Projekt, o którym teraz wspomnimy, ma na celu inwentaryzację języka polskiego w Brazylii. Jego głównym pomysłodawcą jest rzecz jasna profesor Fabricio Wichrowski. Warto podkreślić, że dzięki staraniom polskiej społeczności nasz język jest obecnie drugim, obok portugalskiego, oficjalnym językiem w aż dwunastu brazylijskich gminach. Od 2023 roku projekt ten jest współfinansowany przez brazylijskie Ministerstwo Kultury. Z dumą możemy stwierdzić, że jest to największe naukowo-badawcze przedsięwzięcie dotyczące języka polskiego, jakie kiedykolwiek przeprowadzono poza granicami naszego kraju.
Promowanie języka polskiego wśród lokalnej Polonii znacząco przyczyniło się do wzrostu zainteresowania Polską w Brazylii. Trend ten wpływa nie tylko na rozwój naszej mowy nad Amazonką, ale także na wzrost liczby Brazylijczyków posiadających Kartę Polaka. W tym miejscu warto przypomnieć, że Brazylia była pierwszym krajem spoza byłego ZSRR, w którym osoby o polskich korzeniach mogą ubiegać się o ten dokument. Proces ten wymaga udowodnienia polskiego pochodzenia i znajomości podstawowych elementów kultury oraz języka. Otrzymanie Karty Polaka otwiera drzwi do licznych przywilejów, w tym możliwości osiedlenia się w Polsce, studiowania czy podejmowania pracy na preferencyjnych warunkach.
Kolejnym pozytywnym aspektem rozwoju języka polskiego w Brazylii jest rosnąca liczba młodych ludzi, którzy po otrzymaniu Karty Polaka decydują się na podjęcie studiów w Polsce. Dobrym przykładem jest sam profesor Wichrowski, który obecnie odbywa staż podoktorski na Uniwersytecie Wrocławskim. Jego przykład z pewnością zachęci kolejnych studentów do nauki i rozwijania polsko-brazylijskich kontaktów akademickich. Z roku na rok wzrasta liczba osób, które wybierają Polskę jako miejsce do dalszego rozwoju naukowego, co przyczynia się do wzmacniania więzi między oboma krajami.
O nieśmiertelność dla polszczyzny w Brazylii
Przedsięwzięcie profesora Wichrowskiego ma jeszcze jeden, niezwykle ambitny cel. Jego długofalowym efektem ma być zapewnienie trwałości i ochrony języka polskiego nad Amazonką. W tym celu trwają prace nad wpisaniem naszej ojczystej mowy na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego Brazylii. Wyniki badań prowadzonych przez profesora Wichrowskiego zostaną przekazane Brazylijskiemu Urzędowi Ochrony Zabytków. Następnie przeanalizuje on zebrane materiały i zdecyduje, czy język polski zostanie oficjalnie uznany za część niematerialnego dziedzictwa kulturowego kraju.
Uznanie polszczyzny za element brazylijskiego dziedzictwa kulturowego miałoby nie tylko znaczenie symboliczne. Jak podkreśla Profesor Wichrowski, jeśli projekt zakończy się sukcesem, rząd Federalnej Republiki Brazylii będzie prawnie zobowiązany do ochrony języka polskiego jako żywego świadectwa społecznego i kulturowego rozwoju kraju. Byłoby to wspaniałe zwieńczenie wieloletnich starań o zachowanie polszczyzny wśród brazylijskiej Polonii. Warto dodać, że pomimo oficjalnych zmian polityki dotyczącej wielojęzyczności, w Brazylii nadal zdarzają się przypadki dyskryminacji językowej. Przykładem może być incydent z 2023 roku, kiedy to na podstawie lokalnego dekretu zakazano używania innych języków niż portugalski we wszystkich budynkach publicznych, włącznie z rozmowami nieformalnymi. Takie sytuacje pokazują, jak ważne jest dalsze działanie na rzecz ochrony języka polskiego, który od pokoleń stanowi istotny element tożsamości wielu brazylijskich rodzin.
Pierwszy taki dokument
Obecny rok jest dla Polonii w Brazylii szczególny. Obchodzimy bowiem 150. rocznicę początków polskiego osadnictwa w stanie Rio Grande do Sul. W związku z tym w gminie Áurea odbędzie się wiele wydarzeń polonijnych. Warto przypomnieć, że w Polskiej Stolicy Brazylijczyków już wcześniej organizowano liczne festiwale, takie jak Festa Nacional de Czernina (Festiwal Czerniny). Również architektura miejska, w tym budynek urzędu, wyraźnie nawiązuje do polskiego stylu. W Áurei od wielu lat funkcjonuje także Muzeum Miejskie im. João Modtkowskiego oraz Casa do Imigrante – muzeum polskiego osadnictwa z początku XX wieku. Tego typu inicjatywy stanowią nie tylko atrakcję turystyczną, ale także pozwalają na utrzymanie pamięci o przodkach, którzy przyczynili się do budowy brazylijskiego społeczeństwa.
W lutym 2025 roku wydarzył się kolejny przełomowy moment. 17 lutego wydano pierwszy w historii oficjalny dokument dwujęzyczny, w którym obok portugalskiego znalazł się język polski. Było to pozwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej. Od tego momentu wszystkie tego typu dokumenty w gminie Áurea będą dwujęzyczne. Jest to ogromny krok w kierunku oficjalnego uznania roli języka polskiego w przestrzeni administracyjnej Brazylii. Wydarzenie to z pewnością możemy określić mianem kamienia milowego.
Pozostaje nam teraz czekać na kolejne dobre wiadomości z Brazylii, które, mamy nadzieję, już wkrótce Państwu przedstawimy.
Bibliografia:
- Polskie Radio. „Gmina Áurea w Brazylii wydała pierwszy oficjalny dokument portugalsko-polski na świecie.” Dostęp 2 kwietnia 2025. https://www.polskieradio.pl/399/9815/artykul/3490698.
- 2. Polskie Radio. „Prof. Fabricio Wichrowski: Chcemy wpisać brazylijską wersję języka polskiego na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.” Dostęp 2 kwietnia 2025. https://www.polskieradio.pl/399/11310/artykul/3435913.
- Polskie Radio. „Polonia w Brazylii wraca do korzeni. Język polski jest ważny dla podtrzymania tożsamości narodowej.” Dostęp 2 kwietnia 2025. https://www.polskieradio.pl/399/7978/artykul/3398761.
